„KRAINA EMOCJI PRZEDSZKOLAKA” – program profilaktyczny wspierający rozwój inteligencji emocjonalnej dzieci.
W życiu małego dziecka szczególne znaczenie przypisuje się jego umiejętnościom poznawania otaczającego świata, rozumienia go, świadomości własnych potrzeb wewnętrznych i ich realizowania we współdziałaniu z innymi. Charakter człowieka jest więc opisywany w literaturze przedmiotu jako wewnętrzna wiedza, zbiór uczuć i wartości, którymi kierujemy się w życiu, wachlarz sposobów prowadzących do osiągnięcia celów. Na ukształtowanie się całego charakteru mają wpływ nie tylko wrodzone predyspozycje człowieka. To także zdobywane przez całe życie doświadczenie i zestaw wiążących się z nim umiejętności, nawyków, cech, zdolności oraz wiedza nt otaczającego świata. Fundamentem tu są pierwsze lata życia dziecka, które nadają kształt i kierunek dla rozwoju ludzkiego charakteru .
Wychodząc na przeciw powyższym założeniom opracowałam Program psychoedukacyjny wzmacniający rozwój inteligencji emocjonalnej dzieci w wieku przedszkolnym „Kraina emocji przedszkolaka” realizowany w Przedszkolu Publicznym nr 9 w Łomży. W roku szkolnym 2021 / 2022 cykle zajęć w ramach programu zrealizuję w grupach dzieci 4-letnich. Program jest elementem działań podejmowanych w naszej placówce na rzecz dzieci w obszarze szeroko pojętego bezpieczeństwa. Metoda pracy w grupie, zakłada realizację następujących celów, które wzajemnie będą się przeplatać podczas prowadzonych zajęć. Są to:
– stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych;
– budowanie pozytywnego obrazu siebie;
– wzajemne poznanie się, integracja grupy;
– wytworzenie atmosfery bezpieczeństwa, zaufania i wsparcia;
– ustalenie reguł i norm grupowych;
– zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi;
– nabywanie umiejętności wyrażania uczuć;
– rozpoznawanie emocji u siebie i innych;
– rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych;
– ćwiczeniem umiejętności koniecznych do wzięcia odpowiedzialności za swoje
zachowanie w kontaktach z innymi i do panowania nad tymi zachowaniami;
– uczenie zachowań, które ułatwiają porozumiewanie się;
– świadome i wolne od agresji radzenie sobie z konfliktami;
– rozwijanie twórczego myślenia.
Zajęcia dla dzieci 4-letnich stanowią przygotowanie do kolejnego programu profilaktycznego pt. „Przyjaciele Zippiego”, który promuje zdrowie emocjonalne i odporność psychiczną dzieci i realizowany jest w grupach 5-latków.
Z wyrazami szacunku,
Marta Morawska – psycholog PP9
„Dziecko nie może myśleć jak dorosły, ale może dziecięco zastanawiać się
nad poważnymi zagadnieniami otoczenia.
Dziecko chce być dobre.
Jeśli nie umie – naucz. Jeśli nie wie – wytłumacz. Jeśli nie może – pomóż.”
Janusz Korczak
„ BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK”
Corocznie realizujemy wśród dzieci 5-letnich program profilaktyczny „Bezpieczny Przedszkolak”. Program ten został opracowany przez pracowników Wojewódzkiej Komendy Policji w Białymstoku. Obejmuje 16 zajęć, których celem jest zdobycie wiedzy na temat bezpieczeństwa, prewencja zagrożeń. Program, z powodzeniem, od lat jest realizowany na terenie naszego kraju. Zajęcia są prowadzone różnymi metodami, z wykorzystaniem muzyki, plastyki. Dominują metody pedagogiki zabawy. Są okazją do nabycia wiedzy ale również doskonałej zabawy! Zajęcia są organizowane podczas pobytu dziecka w przedszkolu. Będą je prowadzić je nauczyciele posiadający kwalifikacje do realizacji programu.
Bloki tematyczne:
- „Bezpieczny-niebezpieczny”
- Mój przyjaciel – policjant
- Uczę się zasad ruchu drogowego
- Obcy – niebezpieczny
1.Kształtowanie umiejętności różnicowania zachowań niebezpiecznych / bezpiecznych.
2.Przestrzeganie zasad warunkujących bezpieczeństwo na terenie przedszkola:
- sygnalizowanie konieczności oddalenia się z miejsca zabaw czy zajęć,
- sygnalizowanie zauważonego niebezpieczeństwa (np. stłuczone szkło, uszkodzone przedmioty, zabawki, oddalający się kolega itp.),
- przestrzeganie zakazu wychodzenia z przedszkola z osobą nieznaną.
- Kształtowanie umiejętności zwrócenia się o pomoc do osoby dorosłej, np. w przypadku zgubienia się:
- zapamiętanie własnego imienia i nazwiska oraz adresu zamieszkania,
- sytuacje, w jakich (np. zagubienie się) i komu (np. policjant, ekspedientka) można przekazać informacje dotyczące nazwiska, adresu zamieszkania, czy podać numer telefonu.
- Zapoznanie z pracą Policji i innych wybranych służb mundurowych.
- Poznawanie podstawowych zasad poruszania się i zachowania pieszego na drodze:
- przechodzenie przez przejście w miejscach oznaczonych, pod opieką osoby dorosłej,
- chodzenie lewym poboczem od zewnętrznej strony drogi,
- rozpoznawanie i nazywanie trzech barw sygnalizatora świetlnego, rozumienie ich znaczenia i przekazywanego komunikatu dla samochodów,
- poznawanie znaczenia wybranych znaków drogowych, np. „Przejście dla pieszych”, „Zakaz ruchu pieszych”, „Agatka”.
- rozpoznawanie i nazywanie dźwięków występujących na drodze, np. sygnał karetki, pisk opon, klakson samochodowy.
- Bezpieczne i niebezpieczne zabawy – nauka podstawowych zasad bezpieczeństwa i kultury osobistej w trakcie zabawy:
- co powoduje, że dana zabawa jest niebezpieczna,
- „grzecznie – uprzejmie – miło – bezpiecznie”,
- zabawy w zimie (lód, śnieg), zabawy w lecie (woda, las).
- Nauka podstawowych zasad zachowania w kontakcie z psem.
- Zapoznanie z pojęciem „obcy”:
- kim jest obcy?,
- czy obcy znaczy niemiły?
- Nauka prawidłowych zachowań w przypadku kontaktu z osobą „obcą”.
- Zapoznanie z podstawowymi sposobami sygnalizowania niebezpieczeństw .
Po zakończeniu realizacji programu „Bezpieczny przedszkolak” dziecko powinno:
- rozumieć konieczność przestrzegania podstawowych zasad warunkujących bezpieczeństwo;
- dostrzegać sytuacje zagrażające zdrowiu i bezpieczeństwu dzieci, przewidywać ich skutki oraz właściwie na nie reagować;
- prezentować postawę zaufania wobec osoby policjanta.
Przygotowała: Ewa Grądzka
„PRZYJACIELE ZIPPIEGO”
To kolejny program profilaktyczny realizowany w naszej placówce. Jest on przeznaczony dla dzieci w wieku 5-8 lat i ma na celu wyposażenie dzieci w podstawowe kompetencje emocjonalno – społeczne, tak aby dziecko potrafiło radzić sobie z trudnościami, ze zmianą, starą, rozwiązywać konflikty i właściwie zarządzać swoimi emocjami. Program promuje odporność psychiczną małych dzieci.
Założenia programu:
W wielu społeczeństwach ignoruje się potrzeby emocjonalne dzieci, bardziej zwracając uwagę na osiągnięcia w nauce. Jednak badania naukowe wskazują, że umiejętności akademickie mają niewielki wpływ na zdolność dziecka do konstruktywnego radzenia sobie z frustracjami i wyzwaniami szybko zmieniającego się otoczenia, czy do tworzenia trwałych związków oraz prowadzenia szczęśliwego, satysfakcjonującego życia.
Program Przyjaciele Zippiego jest oparty na założeniu, że dzieci cały czas wchodzą w interakcje z innymi osobami – rodziną, nauczycielami, przyjaciółmi w różnych sytuacjach i okolicznościach. To, jak dobre mają stosunki z innymi oraz jak dają sobie radę z trudnościami jest kluczowe dla ich myślenia o sobie i o innych. Innymi słowy, radzenie sobie, czyli postępowanie w różnych sytuacjach, korzystanie z pomocy i wsparcia ze strony innych – jest istotą myślenia przez dziecko o własnym powodzeniu i źródłem jego samopoczucia. Program koncentruje się na uczeniu takich sposobów radzenia sobie z trudnościami, które zachęcają dzieci do pomagania innym. Wzajemna pomoc, szacunek, wyobrażanie sobie, co czują inni (empatia) oraz współpraca, są kluczowe dla filozofii programu. Zakłada się, że najważniejsze czynniki chroniące w tym programie to rozwój kompetencji psychologicznych i społecznych, budowanie pozytywnej samooceny, poczucia własnej wartości, poczucia sprawczości („ja umiem”, „ja potrafię”). Istotnym czynnikiem chroniącym jest również wspierające, bezpieczne środowisko przedszkola i szkoły, wysokie kompetencje wychowawcze i umiejętności psychologiczne nauczycieli, a także dobra współpraca z rodzicami.
Program realizowany jest w Polsce od 14 lat, jest programem międzynarodowym, prowadzonym na całym świecie przez fundację Partnership for Children. W Polsce jest oferowany na podstawie licencji przez Centrum Pozytywnej Edukacji w Warszawie. Program jest dostępny w całym kraju, dzięki współpracy z trenerami i regionalnymi placówkami doskonalenia nauczycieli. Program jest poddawany wszechstronnej ewaluacji i jest na liście programów profilaktycznych rekomendowanych w oświacie.
Informacje na temat programu są dostępne na stronach:
Źródło: Nerwińska E., Przyjaciele Zippiego (w:) Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień, Fundacja Praesterno, Warszawa, 2016
Opis zajęć: Program to 24 spotkania, prowadzony od stycznia 2021 do czerwca 2021, zajęcia są o stałej porze w czasie pobytu dzieci w przedszkolu. Na program składa się 6 części tematycznych (po 4 spotkania w każdej części):
- uczucia,
- komunikacja,
- przyjaźń,
- rozwiązywanie konfliktów,
- przeżywanie zmiany i straty,
- radzenie sobie z trudnościami.
Kanwą każdej części jest czytane przez nauczyciela i wzbogacone ilustracjami opowiadanie, do którego odwołujemy się w trakcie ćwiczeń i zabaw podczas 4 spotkań. Bohaterowie opowiadań to grupa przyjaciół, którzy przeżywają różne przygody, które mogą przytrafić się każdemu dziecku. Na przykładzie tych sytuacji nauczyciel rozmawia z dziećmi, omawiając różne zachowania i możliwości działania. W trakcie spotkań dzieci wykonują ćwiczenia, rysują, odtwarzają scenki i wymyślają różne sposoby poradzenia sobie z trudnościami, jakie je spotykają. Spotkania mają jednolitą strukturę – rozpoczynają się od omówienia i przypomnienia zasad, jakie obowiązują w czasie zajęć. Dzieci po wysłuchaniu opowiadania wykonują ćwiczenia, które mają im pomóc zrozumieć i przyswoić treści omawiane przy poszczególnych tematach. Każde spotkanie kończy się podsumowaniem, podczas, którego każdemu dziecku jest zadawane pytanie, czy spotkanie mu się podobało i jak się czuło w trakcie zajęć.
Istotą zajęć w programie Przyjaciele Zippiego jest podmiotowe traktowanie dzieci. Dajemy im prawo do milczenia, kiedy nie chcą rozmawiać na jakiś temat, i pytamy o ich zdanie, opinie i pomysły. Ważnym zadaniem nauczyciela jest stworzenie klimatu zaufania i szacunku, tworzenie bezpiecznych sytuacji, aby dzieci mogły wypowiadać się na istotne dla nich tematy.
Poprzez słuchanie opowiadań o przygodach bohaterów programu, rozmowy, ćwiczenia, gry i zabawy – dzieci uczą się jak:
- rozpoznawać i nazywać uczucia swoje i innych,
- wypowiadać się i uważnie słuchać,
- prosić o pomoc, nawiązywać i utrzymywać przyjaźń,
- radzić sobie z samotnością i odrzuceniem,
- mówić „przepraszam” i rozwiązywać konflikty,
- radzić sobie ze zmianą i stratą, m.in. ze śmiercią,
- odnaleźć się w nowej sytuacji i radzić sobie z trudnościami.
Ważnym elementem programu jest udział rodziców, w formie realizowania zadań domowych. Rodzice po danej części zajęć otrzymają materiały z instrukcją do pracy z dzieckiem w domu, aby utrwalać treści zajęć. Rozmowa dziecka z rodzicem na w/w tematy ma kluczowe znaczenie w realizacji założeń programu. Program wymaga pisemnej zgody rodziców na udział dziecka w zajęciach.
Pakiet materiałów oraz zakup pomocy dydaktycznych do realizacji programu jest finansowany przez Urząd Miasta. Przedszkole w ramach Łomżyńskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Innych Uzależnień pozyskuje dotację w ramach konkursu i dzięki temu może otrzymać środki finansowe, które przeznacza na ten cel.
Zajęcia są prowadzone przez nauczycieli posiadających kwalifikacje do realizacji programu. Koordynatorem całości programu w placówce jest p. Marta Morawska.
Przygotowała: Marta Morawska – psycholog PP9
„Wspomaganie rozwoju dzieci 4-letnich – elementy metody integracji sensorycznej”– czyli rozwijamy wszystkie zmysły.
Okres przedszkolny to czas najszybszych zmian ilościowych i jakościowych, które zachodzą w ośrodkowym układzie nerwowym człowieka. Dziecko uczy się kontroli swoich mięśni, percepcji przestrzeni, koordynacji wzrokowo-ruchowej. Zbiera doświadczenia związane ze swoim ciałem i jego pracą w przestrzeni oraz w relacji do innych osób. W tym okresie następuje intensywny rozwój i integracja systemów sensorycznych. Zmysły odbierają informacje sensoryczne płynące z ciała i naszego otoczenia. Im ważniejszą i bardziej skomplikowaną czynność wykonujemy, tym więcej zmysłów jest zaangażowanych. Zmysły pracują nieustannie, przez cały czas odbierają i przekazują informacje do mózgu . Są niezwykle ważne do prawidłowego rozwoju dziecka i jego codziennego funkcjonowania. U niektórych dzieci objawy zaburzeń mogą wystąpić w obrębie jednego lub kilku zmysłów albo charakteryzować się słabszym lub większym nasileniem.
Program realizowany jest w grupach dzieci 4- letnich. Zajęcia zakładają cele, które wzajemnie się przeplatają. Są to:
- rozwijanie sprawności analizatora wzrokowego i słuchowego
- rozwijanie umiejętności płynnego podążania wzrokiem za przedmiotami
- rozwijanie umiejętności rozpoznawania i nazywania zapachów
- rozwijanie równowagi, zmysłu dotyku -masaż stóp
- ćwiczenie pamięci świeżej
- rozwijanie planowania motorycznego,
- kształcenie umiejętności pokonywania przeszkód – rozwój równowagi i koordynacji
- ćwiczenie umiejętności rozpoznawania dźwięków, bez i z wizualizacją
- utrwalenie znajomości schematu ciała
- rozluźnienie napięcia mięśniowego
- kształtowanie wrażliwości dotykowej
- wyrabianie koordynacji wzrokowo – ruchowej
Przygotowała: Agnieszka Zakrzewska – nauczyciel PP9,
terapeuta integracji sensorycznej